Institut Robert Lansing se u analizi dešavanja u regionu osvrnuo na posjetu šefa CIA-e Williama Burnsa trima zemljama u regionu, ističući da je ona najvažnija u posljednjih 15 godina i da je, prema mnogim procjenama, cilj je bio da se povuku “crvene linije” liderima regiona. Institut piše i o Vučićevim manevrima i njegovom planu da destabilizuje Kosovo, kao i o događajima u Banjskoj koji su za vikend okončani optužnicom.

Prošlog mjeseca, direktor CIA-e William Burns posjetio je tri zemlje zapadnog Balkana — Bosnu i Hercegovinu, Srbiju i Kosovo — gdje je potencijal za ozbiljan sukob i dalje visok. Ova poseta imala je za cilj da istakne kritična pitanja sa kojima se region suočava u predstojećim mesecima izbora u Sjedinjenim Državama, Srbiji, Kosovu i nekoliko zemalja EU. Mnogi su ovu posjetu smatrali najvažnijom posjetom regionu u posljednjih petnaestak godina i imala je za cilj da se povuku “crvene linije” političkom rukovodstvu regiona.

Burnsova prva stanica bila je Bosna i Hercegovina, gdje se sastao sa liderom separatista Republike Srpske Miloradom Dodikom, kontroverznim liderom koji stoji između Putina i Zapada kao Vučićeva marioneta. Dodik je poznat po svojoj politici podjele, uključujući prijetnje da će odvojiti Republiku Srpsku od Bosne i Hercegovine, održavanju bliskih veza sa Rusijom, promoviranju govora mržnje prema muslimanskim Bošnjacima i negiranju genocida u Srebrenici. Dodik je nakon sastanka sa Bernsom napomenuo da mu nikada nije bila namjera da je odvoji od Bosne i Hercegovine.

Iako je Bernsova poseta Srbiji bila prilično tiha, uloga Srbije kao centra za ruske obaveštajne aktivnosti i njen sve veći odnos sa Kinom verovatno su odigrali ulogu u poseti. Bernsovo putovanje nije bilo priznanje diplomatskim veštinama predsednika Aleksandra Vučića, već pre odraz širih geopolitičkih briga koje Srbija predstavlja. U međuvremenu, Bernsova poseta Kosovu dogodila se u vreme tenzija između SAD i kosovske vlade. Američki ambasador u Prištini Jeffrey Hovenier nedavno je izrazio zabrinutost da vlada Kosova osporava interese SAD. I SAD i EU zatražile su od premijera Kosova Aljbina Kurtija da više odgovara na međunarodne zahtjeve, posebno izbjegavajući akcije koje smatraju jednostranim.

Pre nekoliko dana, tokom sastanka sa premijerom Kurtijem, neke poznate ličnosti iz Srbije izrazile su zabrinutost zbog mogućih dešavanja u regionu. Sonja Biserko, zajedno sa Nenadom Čanakom i Markom Baskinom, izrazila je zabrinutost zbog izveštaja da se grade kuće i stanovi za kosovske Srbe, posebno one iz severnog regiona, u regionu Sandžaka u Srbiji. Tražili su od Kosova, vlade da provjeri ove izvještaje.

Indikatori govore da Vučić možda orkestrira plan koji uključuje preseljenje kosovskih Srba u Srbiju. Vučić bi u svom sadašnjem političkom stanju mogao da smisli izgovor da optuži Kosovo za etničko čišćenje Srba, što bi moglo dovesti do uznemirujuće humanitarne situacije i ozbiljnih posledica po Kosovo na međunarodnoj sceni. Svaka razmjena stanovništva je opasna i mogla bi izazvati veće sukobe u budućnosti.

U međuvremenu, pre dva dana, Miroslav Lujack, specijalni izaslanik EU za zapadni Balkan, sastao se sa Vučićem. Nakon razgovora, Vučić je najavio da će se o situaciji obratiti javnosti u naredna 72 sata. Mediji u Beogradu javili su da bi Srbija mogla da postavi šest zahteva Kosovu, uključujući održavanje opštinskih izbora na severu, vraćanje 700 srpskih policajaca na posao, osnivanje Zajednice srpskih opština o kojoj se dugo raspravljalo i puštanje uhapšenih Srba za one za koje Srbija tvrdi da su politički motivisani razlozi.

Ovakav razvoj događaja dolazi nekoliko dana pre godišnjice srpske agresije na Kosovo. Obilježen terorističkim napadom na Kosovsku policiju u Banjskoj 24. septembra, u kojem je ubijen narednik Afrim Bunjaku.

Specijalno tužilaštvo Kosova podiglo je u srijedu optužnice protiv 45 osoba, među kojima je i Milan Radojičić, u vezi sa napadom. Evropska unija je pozdravila optužnicu. Portparol EU Peter Stano je naglasio da je “EU više puta pozivala Srbiju da privede pravdi sve koji su umešani u ovaj brutalni napad”.

On je dodao: “Podizanje optužnice znači da će sada započeti sudski postupak i čekamo potpuno rješenje ovog procesa.”

Srbija do sada nije preduzela nikakve konkretne korake da počinioce napada na Banjsku privede pravdi, uprkos činjenici da se mnogi od njih nalaze unutar granica Srbije.