Od kada je Kosovo podnelo zahtev za članstvo u Evropskoj uniji, 15. decembra 2022. godine, predsedavanje Savetom EU podeljeno je između pet država članica: Češke, Švedske, Španije, Belgije i Mađarske. Prvi je prihvatio prijavu, ali je niko od ostalih nije pregledao.

Mađarsko predsjedništvo – s mandatom do kraja ove godine – nije odgovorilo da li će poduzeti bilo kakve korake. Vlada Kosova se tome nada.

“Mišljenje EU i dobijanje upitnika neophodni su koraci koji se moraju poduzeti. Blisko smo sarađivali sa predsedavanjima Saveta EU tokom ovog perioda i nadamo se da će sadašnje mađarsko pristupiti našem zahtevu za prijavu sa ozbiljnošću koju zaslužuje“, kaže Klisman Kadiu, politički savetnik Vlade Kosova, za Radio Slobodna Evropa .

Prema uredbi, zadatak razmatranja zahtjeva zemlje za članstvo u EU leži na predsjedavanju Saveta EU, koje se rotira između zemalja članica svakih šest mjeseci.

Savjet, odnosno predstavnici 28 država članica odlučuje kada se aplikacija šalje Evropskoj komisiji, koja je pozvana da pripremi mišljenje o meritumu zemlje podnosioca zahtjeva.

Komisija, dakle, putem upitnika ocjenjuje spremnost zemlje kandidata da napreduje u procesu članstva, odnosno da dobije status zemlje kandidata i da otvori pregovore o članstvu.

Deset zemalja je trenutno u procesu ekspanzije – šest na Zapadnom Balkanu, plus Ukrajina, Moldavija, Gruzija i Turska. Sa izuzetkom Kosova, sve su zemlje kandidati, a neke su i u pregovorima za članstvo.

Kosovo i Srbija vode dijalog za normalizaciju odnosa više od decenije. EU je, kao posrednik, istakla važnost rezultata u ovom procesu, kao preduvjeta za njihov napredak na evropskom putu.

Ali, uprkos tome, odnosi su i dalje napeti i mnogi od postignutih sporazuma se ne implementiraju.

Politički lideri, Aljbin Kurti sa Kosova i Aleksandar Vučić iz Srbije, nisu se sastali tačno godinu dana. Kurtijeva vlada je u međuvremenu preduzela neke radnje – kao što je uklanjanje srbijanske valute iz upotrebe ili zatvaranje većine srbijanskih paralelnih lokalnih samouprava i institucija – koje Evropska unija smatra jednostranim i sa negativnim uticajem.

Kosovo je više od godinu dana podložno i nekim kaznenim merama EU, koje su vezane za tenzije u severnom delu zemlje, naseljenom većinom Srbima.

Kosovo nije odgovorilo ni na kontinuirane zahteve nekih zemalja članica EU da preduzmu korake ka formiranju Zajednice opština sa srpskom većinom.

Početkom ovog mjeseca predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen potvrdila je svoju privrženost integraciji šest zemalja zapadnog Balkana u EU, kao i Ukrajine i Moldavije, ali je upozorila da je teško potrebne su i odluke.

„I zemlje članice EU i zemlje regiona Zapadnog Balkana suočiće se sa teškim izborima. Bilateralne sporove treba rješavati. Integracija u EU će zavisiti od vlada i donošenja teških, a ponekad i nepopularnih odluka. Ali ovo je vrijeme u kojem živimo. Odgađanje odluka znači donošenje pogrešnih odluka”, rekla je von der Leyen na Bledskom forumu.

Crna Gora i Srbija prve su zemlje Zapadnog Balkana koje su započele pregovore za članstvo u EU – 2012. i 2014. godine.

Dok Srbija zaostaje, zbog neusklađenosti politike sa politikom EU, o Crnoj Gori se priča sa konkretnim datumima.

U Direkciji za proširenje Evropske komisije već postoji pripremljen kalendarski plan, po kojem bi Crna Gora mogla da završi cijeli proces pregovora o članstvu do 2026. godine i, pod idealnim okolnostima, postane članica EU 2028. godine.

EU se posljednji put proširila s Hrvatskom 2013. godine.